Szlaki turystyczne przyjazne rowerzystom, czyli jakie?

konkurs kruszyna

Szlak rowerowy to odcinek trasy dla rowerzystów oznaczony specjalnymi znakami, którego przebieg prowadzi istniejącymi drogami publicznymi, wykorzystuje elementy infrastruktury dróg leśnych oraz wałów przeciwpowodziowych. Szlaki rowerowe stanowią jeden z podstawowych składników produktu turystyki rowerowej.

Szlak przyjazny rowerzyście to szlak spełniający określoną grupę kryteriów, między innymi:

- prowadzi drogami o małym natężeniu ruchu samochodowego

- jest wyposażony w dobrą infrastrukturę turystyczną

- jego przebieg zapewnia wygodę dojazdu do szlaku środkami komunikacji publicznej, którymi można również przewieźć rower

- zabezpieczona jest dobra dostępność materiałów informacyjnych i map szlaku

Elementem charakterystycznym zagospodarowania szlaków turystycznych jest stosowne oznakowanie oraz infrastruktura zapewniająca komfortową podróż i odpoczynek. Infrastruktura rowerowa to zbiór, w skład którego wchodzi wiele elementów umożliwiających ruch rowerowy. Aby infrastruktura ta była atrakcyjna dla cyklisty, powinna spełniać wymogi bezpieczeństwa, minimalizować straty energii oraz zapewniać komfortowy przejazd przez określony rejon. Wzrost liczby elementów infrastrukturalnych dobrej jakości, zgodnych z potrzebami rowerzystów, z czasem przekłada się na wzrost liczby turystów na rowerach, a tym samym na atrakcyjność turystyczną regionu. W miarę rozwoju ruchu turystycznego wzdłuż określonych szlaków pojawiają się również nowe potrzeby związane z bazą noclegową oraz gastronomią i bezpieczeństwem.

Zobacz też: Turysto na rower!

Holenderska organizacja nadzorująca ruch rowerowy (CROW) utworzyła listę wytycznych jakie należy brać pod uwagę przy wytyczaniu szlaków:

- Spójność , szlaki muszą tworzyć spójną całość i powinny być połączone ze wszystkimi źródłami i celami podróży rowerowych

- Bezpośredniość , szlaki powinny oferować rowerzystom możliwie najkrótsze połączenia

- Atrakcyjność , powinny prowadzić w sposób zapewniający jazdę wśród atrakcyjnych miejsc

- Bezpieczeństwo , powinny gwarantować bezpieczeństwo ruchu

- Wygoda , powinny umożliwiać szybką i wygodną jazdę rowerem

Rowerzysta podczas jazdy nieustannie pokonuje opory toczenia, jest narażony na podmuchy wiatru, zmienne warunki pogodowe i ukształtowania terenu. Wszystkie te elementy sprawiają, że tor jazdy nie jest idealnie równy i rowerzysta do komfortowego i bezpiecznego poruszania się potrzebuje przestrzeni znacznie większej niż szerokość roweru. Dlatego też szlak przyjazny dla rowerzysty, w przypadku przebiegu drogami przeznaczonymi również dla ruchu samochodowego, powinien uwzględniać ten fakt i powinien być wytyczany drogami o niewielkim natężeniu ruchu samochodowego. To bardzo istotny warunek bezpieczeństwa szlaku.

Zobacz też: Jaki rower do turystyki, czy jaka turystyka do roweru?

Nawierzchnia szlaku rowerowego i jej stan są podstawowymi czynnikami mającymi bezpośredni wpływ na komfort, wygodę i prędkość jazdy rowerem. Jest ona znacznie ważniejsza niż oznakowanie szlaków. Najczęściej stosowanymi rodzajami nawierzchni są:

- nawierzchnie bitumiczne lub betonowe,

- nawierzchnie gruntowe ulepszone krzemionkami

- nawierzchnie z grysu lub żużla oraz kruszyw utwardzanych mechanicznie

- nawierzchnie z kostki betonowej lub kamienne

Poniżej przykłady dobrej jakości nawierzchni tras rowerowych:

Kostka brukowa dobrej jakości

Kostka brukowa dobrej jakości fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Równa nawierzchnia z kostki betonowej

Kostka betonowa fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Twarda i równa nawierzchnia szutrowa

nawierzchnia szutrowa fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Nawierzchnia bitumiczna

Nawierzchnia bitumiczna fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Niestety bardzo często spotykanym błędem popełnianym przez wykonawców negatywnie wpływającym na wygodę podróży jest wytyczanie szlaków po nawierzchniach zwiększających opory toczenia czego przykłady można zobaczyć na poniższych zdjęciach:

Szlak nieprzystosowany do turystyki rowerowej

Szlak nieprzystosowany do turystyki rowerowej fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Droga zbudowana ze zbyt wyboistych kamieni

Zbyt wyboiste kamienie fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Sypki piach

Sypki piach fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Nawierzchnia szutrowa średniej jakości

Nawierzchnia szutrowa średniej jakości fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Na atrakcyjność szlaku mają również zdecydowany wpływ atrakcje turystyczne, o które rowerzysta może wzbogacić swoją wycieczkę. Zarówno elementy punktowe jak zabytki, punkty widokowe, kąpieliska itp., oraz obszary cenne przyrodniczo, krajobrazy, kompleksy leśne lub wybrane ścieżki tematyczne i widokowe odcinki dróg. Z atrakcyjnością szlaku związana jest również jego dostępność wynikająca z połączenia z węzłami komunikacji publicznej lub indywidualnej (dworce i przystanki kolejowe, bezpieczne parkingi samochodowe). Częstym błędem popełnianym w naszym kraju jest wytyczanie szlaków i tras turystycznych przez łączenie jak największej liczby interesujących miejsc w rejonie. Sprawia to, że trasa staje się nadmiernie wydłużona i nieatrakcyjna. Rekomendowaną filozofią wytyczania szlaków turystycznych jest wytyczanie szlaku głównego (o wyższej randze np. międzynarodowy lub międzyregionalny) tworzącego swoisty kręgosłup oraz przecinających go lub łączących się z nim tras lokalnych o niższej randze. Wówczas szlak nadrzędny (kręgosłup) powinien posiadać kompleksowe oznakowanie i dobrej jakości nawierzchnię. Powinien on zapewniać sprawne i szybkie przemieszczanie się pomiędzy głównymi atrakcjami oraz posiadać dobrze rozwiniętą infrastrukturę turystyczną. Szlaki lokalne i uzupełniające mogą mieć niższy standard, słabszą nawierzchnię oraz mniej dokładne oznakowanie. Ich zadaniem jest doprowadzenie turysty do atrakcji położonych w sąsiedztwie szlaku głównego.

Zobacz też: Tour de Wybrzeże - rowerem wzdłuż polskiego Bałtyku

O przyjazności określonego szlaku decyduje również sposób i jakość oznakowania. Za dobrze oznakowany szlak uważa się taki, po którym można podróżować bez posiłkowania się mapą. W rzeczywistości tylko niewielka liczba tras rowerowych w Polsce spełnia to kryterium.

Właściwe rozlokowanie znaków gwarantuje prawidłowe reakcje zapewniające bezpieczeństwo w ruchu na trasach dostępnych  także dla samochodów. Prawidłowo oznakowany  szlak rowerowy powinien po każdej zmianie kierunku potwierdzać właściwe wybranie drogi przez umieszczenie za skrzyżowaniem stosownej tabliczki z oznakowaniem szlaku.

Przykład nieprawidłowego oznakowania, brak wytyczonego kierunku szlaku:

Brak kierunku przebiegu szlaku fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Przykład prawidłowego oznakowania, wyznaczony kierunek szlaku:

oznakowanie kierunku szlaku fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Mile widziane jako uzupełnienie oznakowania tras rowerowych są tablice i tabliczki informacyjne rozlokowane poza pasem drogi najlepiej w punktach odpoczynkowych i etapowych na trasie. Na tablicy powinna znajdować się mapa okolicy, schemat przebiegu okolicznych szlaków oraz lokalizacja miejsca, w którym tablica się znajduje. Wskazanymi informacjami są również treści krajoznawcze, zdjęcia okolicy i lokalnych atrakcji  i miejsc wartych zobaczenia.

Tablica informacyjna ze szczegółowym opisem trasy fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Ciekawym oraz dość trwałym uzupełnieniem oznakowania tras mogą być wykorzystane do celów znakowania odpowiednio ukształtowane i umiejscowione np. głazy lub kamienie, na których powierzchni naniesione są informacje dotyczące kierunku przebiegu szlaku turystycznego. Jest to element szczególnie przydatny na skrzyżowaniach na terenach leśnych lub w miejscach gdzie nie ma do czego zamontować tabliczki ze znakiem.

Dodatkowe oznakowanie szlaku rowerowego fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Niezbędnym elementem infrastruktury zapewniającej komfort podróży są punkty odpoczynkowe między innymi pozwalające na schronienie się przed deszczem, dlatego powinny być wyposażone w zadaszoną wiatę. Atrakcyjny punkt odpoczynkowy powinien również być wyposażony w ławy i stoły umożliwiające spożycie posiłku, możliwość wyrzucenia śmieci, zaplanowanie dalszej trasy dlatego też powinny się tam znajdować tablice informacyjne z mapą przebiegu szlaku.

Prawidłowy punkt wypoczynkowy fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Istotnym elementem jaki powinien znaleźć się w punkcie odpoczynkowy są odpowiednie stojaki rowerowe umożliwiające wygodne oparcie roweru z przyczepką lub sakwami. Stojaki rowerowe powinny zapewniać bezpieczne przypięcie roweru za ramę i niedopuszczalne jest montowanie stojaków pozwalających oparcie roweru jedynie za koło (tzw. wyrwikółka).

Punkt wypoczynkowy z nieodpowiednimi stojakami rowerowymi fot. lubimyrowery.pl fot. lubimyrowery.pl

Pomimo wielu błędów jakie nadal są popełnianie przy wytyczaniu nowych szlaków widać światełko w tunelu. Część już funkcjonujących szlaków poprawia swoją jakość pod względem infrastruktury, oznakowania oraz jakości nawierzchni. Jednak nadal znaczna część nowo powstających tras rowerowych jest projektowana i wykonywana z dużą liczbą błędów utrudniających podróżowanie rowerem. Powodem takiego stanu rzeczy jest brak jednej instytucji lub organizacji nadzorującej i koordynującej tworzenie i modernizację szlaków turystycznych. Rozwiązaniem tego problemu jest utworzenie systemu certyfikacji podobnego działaniem do niemieckiego ADFC ( www.adfc.de ).

Autor: Piotrek Książek z lubimyrowery.pl