Rama
Podstawą każdego roweru jest rama. To od niej zależy w największym stopniu, czy rower będzie wygodny, szybki, a także jakie części i akcesoria znajdą się w naszym rowerze. Rama to kręgosłup roweru.
Ramy są bardzo różne. Oprócz geometrii i tego, czy są amortyzowane czy też sztywne, różnią się m.in. materiałem z jakiego zostały zbudowane. Najpopularniejsze materiały ram to aluminium, stal, kompozyty węglowo-epoksydowe (zwane często carbonem lub włóknem węglowym). Rzadziej spotykamy ramy z drewna, plastyku, tytanu i innych materiałów.
Nawet w przypadku najpopularniejszych materiałów do budowy ram, sprawa tylko pozornie jest prosta. Do budowy ram ze stali, wykorzystuje się bowiem dwa jej rodzaje - ciężką i tanią stal konstrukcyjną (zwaną hi-ten) oraz znacznie lepszą (choć dziś rzadziej spotykaną) stal chromowo-molibdenową.
Także w przypadku aluminium stosuje się wiele różnych stopów, które - choć wyglądają identycznie z zewnątrz - różnią się sztywnością i wytrzymałością (a więc ostatecznie także masą). Najpopularniejszy wśród rowerów tańszych jest stop 6061, w droższych rowerach częściej stosuje się wytrzymalszy stop 7005. Kiedyś stosowano też stopy serii 5000, dziś niemal się ich nie spotyka. Aluminium może się różnić nie tylko rodzajem zastosowanego stopu, ale też sposobem jego obróbki. Mamy ramy hydroformowane, formowane mechanicznie, pocieniane (czasem kilkukrotnie), a także obrabiane termicznie. Do tego część producentów zamiast podawać nazwy stopu kodami, woli nadawać im własne, marketingowe nazwy.
Jeszcze trudniej jest z kompozytami. Tutaj rolę gra jeszcze więcej czynników. Gęstość i rodzaj splotu włókien w macie lub tkaninie węglowej, rodzaj zastosowanej żywicy, warunki i technologia jej nakładania oraz suszenia, a nawet to, czy ramę robi się z poszczególnych rurek (metoda tube-to-tube) czy jako monolityczną konstrukcję (monocoque).
Ponieważ rama, to kręgosłup roweru, nie warto na niej oszczędzać. Wybierzmy model jak najlepiej dopasowany do naszego stylu jazdy, możliwie lekki (zwłaszcza jeżeli jeździmy po górach lub często wnosimy rower po schodach) i zapewniający możliwość dokręcenia wszystkich akcesoriów jakie planujemy zamontować (uwaga - nie wszystkie ramy mają możliwość zamontowania np błotników, bagażnika, czy koszyka na bidon).
Widelec
Podstawowy podział na widelce amortyzowane i sztywne to tylko początek. Widelce, podobnie jak ramy, różnią się zastosowanymi materiałami. W rowerach tańszych spotykamy widelce stalowe i aluminiowe. Rowery droższe mogą mieć widelce kompozytowe, tytanowe, magnezowe lub aluminiowe. Od rodzaju zastosowanego materiału zależy waga widelca (im lżejszy tym lepiej) oraz jego sztywność i wytrzymałość (czyli komfort jazdy i łatwość kierowania rowerem).
Sprawa jest jeszcze bardziej skomplikowana w przypadku widelców amortyzowanych. Tutaj górna część amortyzatora (golenie, korona i rura sterowa) mogą być wykonane z innych materiałów niż golenie dolne. Ponadto amortyzatory różnią się zastosowanym medium ściskanym (najczęściej sprężyna stalowa, rzadziej tytanowa lub "sprężyna powietrzna") oraz tłumieniem, co ma gigantyczny wpływ na to jak dobrze amortyzator "wybiera" nierówności. W najtańszych amortyzatorach spotykamy tłumienie cierne (najsłabsze), w droższych olejowe i powietrzne. Amortyzatory różnią się też sposobami i zakresem regulacji. W niektórych z nich zastosowano też blokadę skoku, która pozwala zablokować amortyzator w jednej pozycji, na przykład na czas podjazdu.
Do niedawna w rowerach standardem był jeden rozmiar osi. Obecnie w rowerach górskich poza typowymi osiami o średnicy 10mm spotykamy osie w rozmiarach od 12 do 20 mm. Wybierając widelec zwróćmy koniecznie uwagę pod jaką oś jest on dedykowany. W przeciwnym wypadku możemy nie być w stanie zamontować koła.
Koła
Rowery fot. shutterstock
fot. shutterstock
Rowerowe koła występują w rozmiarach od 8-10 cali do 29. Najpopularniejsze obecnie rozmiary kół w rowerach dla dorosłych to 26 i 28 cali. Rynek rowerów górskich szturmem zdobywają obecnie rowery na kołach 29", a także rowery w rozmiarze 650b (czyli 27,5 cala). Spotyka się też rowery górskie z kołami 24 cale.
Prościej jest w rowerach szosowych. Tu praktycznie jedynym rozmiarem kół jest 700c, czyli 28 cali. Także w rowerach miejskich i turystycznych 28 cali to najczęstszy rozmiar kół, choć w starszych rowerach miejskich spotykało się kiedyś np. koła 27 cali, a w trekingach spotyka się okazyjnie koła 26 cali.
16 i 20 cali to najpopularniejsze rozmiary kół w rowerach składanych.
Rozmiar kół roweru najłatwiej sprawdzić znajdując odpowiedni nadruk na oponie. Więcej na ten temat dowiesz się z naszego miniporadnika o oponach .
Piasty
Podstawowa funkcja piast to zapewnienie możliwości płynnego obracania się kołom. Dlatego najważniejszą częścią piast są łożyska. W najtańszych rowerach spotykamy łożyska kulkowe nieuszczelnione - są mocne, ale mało odporne na warunki pogodowe. W droższych rowerach, przystosowanych do jazdy w mniej sprzyjających warunkach pogodowych spotykamy łożyska uszczelnione oringami. Można dyskutować, czy trzeci rodzaj łożysk, czyli łożyska maszynowe (stosowane w droższych rowerach), są lepsze od uszczelnionych łożysk kulkowych. Jedno jest pewne - piasty na łożyskach maszynowych od kilku lat spotykane są coraz częściej. Pewną nowością są obecnie kulkowe łożyska ceramiczne - łożyska wykonane w tej technologii są o wiele trwalsze niż tradycyjne. Niestety, wciąż są bardzo drogie.
Oprócz łożysk, piasta pełni też wiele innych funkcji. Często znajdziemy w niej hamulec (torpedo, bębnowy lub rolkowy) lub mocowanie do niego, przekładnię planetarną (od 3 do 14 biegów), dynamo, urządzenie do pomiaru mocy, a nawet niewielki system amortyzujący koło za pomocą elastomerów.
Piasty oczywiście również wykonywane są z różnych materiałów. Spotyka się piasty z elementami stalowymi, aluminiowymi, tytanowymi, kompozytowymi i ceramicznymi. Od rodzaju i jakości zastosowanych materiałów zależy trwałość łożysk i piasty.
Hamulce
Wciąż najpopularniejszym rodzajem hamulców są hamulce obręczowe, czyli takie, w których klocek hamulcowy trze o obręcz koła. Jest ich kilka rodzajów - starsze U-brake i cantilevery oraz najbardziej obecnie popularne V-brake. Zaletą takich hamulców jest ich niska cena, prosta budowa i całkiem niezła sprawność. Niestety z racji na bliskość obręczy od ziemi, hamulce te są podatne na warunki pogodowe. Obręcz jest ciągle ochlapywanie wodą i błotem, co negatywnie wpływa na sprawność hamulców i prowadzi do szybszego zużywania się klocków hamulcowych.
Dużą popularność zdobywają hamulce tarczowe. Warto jednak wiedzieć, że jest ich kilka rodzajów, bardzo różniących się siłą hamowania i tzw. modulacją (czyli tym jak dokładnie można dozować siłę hamowania). Hamulce tarczowe różnią się sposobem przenoszenia siły z klamki hamulcowej na kierownicy na klocki. Tańsze hamulce uruchamia się za pomocą linki, droższe (także w późniejszym serwisowaniu) są hamulce hydrauliczne. "Tarczówki" różnią się także wielkością tarcz hamulcowych - rozmiary tarcz wahają się od 160mm do 200mm.
W rowerach miejskich spotyka się kilka rodzajów hamulców, które łączy jedna cecha - odporność na warunki pogodowe. Najpopularniejsze są hamulce torpedo (w tylnej piaście) uruchamiane przez kręcenie pedałami do tyłu, ale spotyka się też hamulce rolkowe i bębnowe uruchamiane dźwignią (tzw. klamką) na kierownicy.
Napęd
Napęd roweru najczęściej składa się z korby (przednia zębatka), suportu (łożyska na których obraca się korba, w ramie), łańcucha , tylnej zębatki lub zębatek (kaseta) oraz wolnobiegu pozwalającego przestać pedałować podczas jazdy. Większość obecnie produkowanych rowerów ma przerzutki - ukryte w tylnej piaście roweru (tzw przekładnie planetarne) albo zewnętrzne.
Rowerzystów najbardziej ekscytuje liczba przełożeń. Najdroższe rowery mają obecnie nawet 33 biegi w przypadku przerzutek zewnętrznych lub 14 biegów w przypadku pojazdów z przekładniami planetarnymi. Wśród cyklistów trwa nieustająca dyskusja, czy więcej znaczy lepiej. Pewne jest jednak to, że nie sama liczba biegów jest ważna, a ich dostosowanie do typu roweru oraz stylu jazdy.
Rafał Muszczynko
