Od kilkunastu tygodni codziennie dziwię się jadąc do pracy . Jest nas na rowerach coraz więcej - młodych i starszych, kobiet i mężczyzn, szosowców, mieszczuchów, górali, składaków. Nie ma skrzyżowania, na którym nie ustawiałbym się koło jakiegoś rowerzysty lub rowerzystki. Jak doszło do tego, że Polska powoli staje się naprawdę rowerowym krajem?
Według danych z Eurobarometru jeszcze w 2009 roku Polska była na piątym miejscu od końca w Europie pod względem sprzedaży rowerów. Jednak od tamtej pory liczba nowych rowerów wzrastała bardzo dynamicznie (1,1 mln sprzedanych w 2012 względem 850 tys. w 2011).
Z kolei w 2010 roku 9,3% badanych Polaków deklarowało, że rower jest ich głównym środkiem codziennego transportu. To więcej niż średnia europejska (7,4%), więcej niż inne kraje regionu oraz niewiele mniej niż Niemcy (13%). Tak wysoki wskaźnik z pewnością zawdzięczaliśmy przede wszystkim terenom wiejskim i małym miasteczkom, gdyż cztery lata temu na ulicach dużych polskich miast rowery wciąż nie stanowiły zbyt częstego widoku. To jednak dynamicznie zaczęło się zmieniać. Dlaczego?
Z pewnością nie ma jednego "winnego". Za wzrost popularności roweru odpowiada cały szereg różnych czynników . Oto dziewięć z nich:
1. Zmiany w prawie
Wprowadzone w 2011 roku zmiany w polskim prawie , znacznie ułatwiające jazdę rowerem oraz czyniące ją bezpieczniejszą, z pewnością przyczyniły się do wzrostu popularności tego środka transportu. Jazda obok siebie i wyprzedzanie z prawej strony przestały być wykroczeniem. Po chodniku można było jeździć w trudnych warunkach atmosferycznych. Przede wszystkim zaś została wyjaśniona kwestia pierwszeństwa na przejazdach rowerowych. To zachęciło wiele osób do spróbowania. Jazda rowerem przez miasto przestała być jazdą przez mękę. Ważne z pewnością jest też to, że dzięki tym zmianom (a także kilku innym, nie mniej ważnym, wprowadzanym w kolejnych miesiącach i latach), rower stał się tematem obecnym w mediach coraz rzadziej jako ciekawostka, coraz częściej jako pełnoprawny pojazd.
2. Infrastruktura
Zmiany przepisów pozytywnie wpłynęły m.in. na kwestie budowy infrastruktury rowerowej . W coraz większej liczbie miast, biedaścieżki ze szczerbatej kostki brukowej zastępowane są solidnymi, asfaltowymi szlakami. Co jeszcze ważniejsze - powstają nie tylko oderwane od sieci wydzielone drogi dla rowerów, ale również - tam, gdzie to ma sens - pasy i kontrapasy rowerowe. Gdzieniegdzie widywane są też śluzy (również zdobycz zmiany przepisów z 2011), ułatwiające rowerzystom skręt w lewo. Dla początkujących rowerzystów wizja, że zaraz po wyjściu z domu musi zmierzyć się z normalnym ruchem ulicznym jest być może zbyt przerażająca. Obecnie coraz częściej droga dla rowerów przebiega naprawdę niedaleko naszych mieszkań. I coraz częściej nie urywa się 500 metrów dalej. Na pewno pomagają również solidne stojaki, które w polskich miastach widoczne są coraz wyraźniej
3. Rachunek ekonomiczny
Choć ceny benzyny (a już na pewno opłaty parkingowe) są w Polsce stosunkowo niskie w porównaniu do innych krajów europejskich, to - w związku z również dość niewysokimi wynagrodzeniami - udział kosztów utrzymania samochodu w naszych domowych budżetach daje się odczuć. W tej sytuacji rower staje się coraz atrakcyjniejszą alternatywą, jego roczne utrzymanie kosztuje bowiem mniej więcej tyle, ile paliwo na dwa tygodnie jazdy. W 2012 roku kupiliśmy więcej rowerów niż samochodów. Podobnie jak inne rowerowe nacje w Europie
4. Zakorkowane miasta
Inny rachunek, jaki należy brać pod uwagę to kwestia czasu dojazdu do pracy. Oczywiście rower nie może się ścigać z samochodem na prostej i szerokiej drodze bez przystanków. Jednak takich dróg w polskich miastach nie ma. Nowe szlaki komunikacyjne, zgodnie z teorią wzbudzonego popytu wcale nie gwarantują mniejszych korków . Do tego, żeby taka nowa droga powstała, najpierw trzeba zamknąć istniejące, by przeprowadzić roboty drogowe. W Warszawie dodatkowo budowane jest metro, a w innych dużych miastach przeprowadzane inne poważne inwestycje (dworce, mosty, renowacje centrów). Efekt jest taki, że na europejskiej liście najbardziej zakorkowanych miast Warszawa od kilku lat jest w czołówce (a gonią ją Łódź, Kraków i Wrocław). Sytuacja nie zmienia się mimo otwarcia autostradowej pół-obwodnicy. To co nam może pomóc to przesiadka na inny środek transportu. I tak znów lądujemy na rowerze.
5. Rowery publiczne
Co ważniejsze nasza decyzja o przerzuceniu się ze stojącego w korku samochodu na poruszający się swobodnie rower może w rosnącej liczbie polskich miast zapaść już po popełnieniu błędu. Parkujemy auto na jakimś parkingu przed strefą korków i wsiadamy na rower, który po prostu odpinamy od stojaka. Pod warunkiem, że jesteśmy zarejestrowani w systemie roweru publicznego, który jest w Polsce już w kilku dużych miastach. Ten warszawski należy zresztą do jednego z największych na świecie (z imponującą liczbą 3 milionów wypożyczeni po niecałych 2 latach funkcjonowania). Rower publiczny to bardzo dobre rozwiązanie dla tych, którzy mieszkają daleko od miejsca, do którego muszą dojechać - wsiadają najpierw w metro, kolej czy autobus, a potem - po centrum - poruszają się już rowerem. To również szansa dla turystów, by mogli poznać polskie miasta z perspektywy siodełka.
6. Rosnąca wola polityczna
Zmiany w prawie, coraz lepsza infrastruktura oraz rowery publiczne to dowód na to, że rower stał się naprawdę istotnym elementem polityki. Zarówno lokalnej jak i krajowej . Świadczy o tym również rosnąca grupa urzędników miejskich odpowiedzialnych za politykę rowerową w polskich miastach od Tczewa po Wrocław. A wreszcie - koordynator takiej polityki na szczeblu ministerialnym. Rower w polityce zresztą dopiero się rozpędza. Niedawne zwycięstwo krakowskiego referendum, w którym mieszkańcy opowiedzieli się zdecydowanie za wydawaniem miejskich pieniędzy na infrastrukturę rowerową, jest, jak mam nadzieję, sygnałem dla osób szykujących się do wyborów samorządowych. Rower nabiera znaczenia. Nie zapomnijcie o nim w swoich programach!
7. Widoczność
Zresztą zapomnieć będzie naprawdę trudno, gdyż rowerzyści i rowerzystki są w polskich miastach coraz lepiej widoczni. I to jest zapewne jeden z ważniejszych powodów, dla których popularność roweru rośnie. To, że wychodzimy na rower, jeździmy nim do pracy, szkoły, na zakupy, również w nienajlepszą pogodę, działa jak kula śniegowa. Rowerzyści są najlepszą reklamą rowerów. Tak - tak można! Działa to zresztą na wielu poziomach. Jeśli jesteśmy częściej spotykani na drodze, bardziej się na nas uważa. Czyli jesteśmy bezpieczniejsi. A jeśli jesteśmy bezpieczniejsi - częściej wychodzimy na rower. Na nasze bezpieczeństwo wpływa również to, że również wśród kierowców jest coraz więcej osób jeżdżących na rowerach. Wiedzą, jak nas wyprzedzać bezpiecznie, jak reagować na nasze sygnały, przepuszczać na przejazdach rowerowych. Efekt jest taki, że mimo rosnącej o kilkadziesiąt procent rocznie liczbie codziennych rowerzystów, liczba wypadków z ich udziałem niemal stoi w miejscu.
8. Każdy znajdzie coś dla siebie
Na popularność roweru na pewno wpływ ma również coraz szersza oferta. To już nie jest wybór między starym mieszczuchem a rowerem górskim . Bez względu na to, czy rower potrzebny ci jest do zadawania szyku, szybkiej ale komfortowej jazdy, ścigania się czy przewożenia dzieci i towarów - możesz znaleźć coś dla siebie. Wzrasta liczba wyspecjalizowanych sklepów (z rowerami miejskimi, kolarkami, cruiserami itd.) oraz świadomych rowerzystów. Koniec z męczeniem się na niedopasowanym rowerze o niewygodnym siodełku! Powiedz mi, co lubisz, a powiem ci, którą ze 150 opcji powinieneś wybrać.
9. Pogoda
Z pewnością na wybór roweru ma też wpływ to, jak kształtuje się w naszym kraju pogoda. W tym roku zanotowaliśmy wyjątkowo łagodną i krótką zimę . Wiele osób nie zsiadło z roweru przez cały rok. Moje obserwacje (niestety nie potwierdzone badaniami) każą przypuszczać, że przejechanie rowerem całego roku znacząco wpływa na stałe przywiązanie do siodełka. Jeśli ktoś jechał przez miasto w solidnych opadach śniegu lub przy minus piętnastu, nie porzuci roweru wraz z lekkim wiosennym deszczykiem . Co z kolei odsyła nas do punktu siódmego itd.
Oczywiście daleko Polsce jeszcze do Holandii i Danii. Być może zresztą nigdy takiego poziomu nie osiągniemy i nie mamy o co walczyć. Nikogo przecież nie powinno zmuszać się do jazdy rowerem. Rower reklamuje się sam
