Miniporadnik: Jakie narzędzia do naprawy roweru?

Rowery, choć różnią się od siebie, do podstawowych napraw i regulacji wymagają tylko kilku narzędzi, takich samych dla niemal każdego rodzaju roweru. Pozostałych, mniej typowych narzędzi również nie jest dużo. Do tego większość narzędzi rowerowych jest stosunkowo tania.

Zaopatrzenie się w nie i wykonywanie wielu napraw samodzielnie daje nie tylko możliwość oszczędzenia na serwisie. Jest też wspaniałym sposobem na lepsze poznanie konstrukcji swojego roweru i przyjemne spędzenie długich, jesiennych wieczorów.

Klucze imbusowe

Najpopularniejszym i najczęściej wykorzystywanym rodzajem kluczy w rowerach są obecnie klucze imbusowe zwane też czasem ampulowymi lub sześciokątnymi. Śruby "imbusowe" znajdziemy w praktycznie każdym obecnie produkowanym rowerze, niezależnie czy jest to rower miejski, trekingowy, szosowy, górski czy składak. Wykorzystuje się je w hamulcach, przerzutkach, manetkach i praktycznie każdym innym elemencie współczesnego roweru. W starszych jednośladach imbusy wykorzystywano rzadziej. W składakach z czasów PRL możemy nie znaleźć ich wcale, w starych rowerach miejskich może się okazać, że znajdziemy tylko jedną lub dwie śruby na te klucze w całym rowerze.

Najczęściej wykorzystywane są imbusy w rozmiarze 5 i 6 mm, ale w większości rowerów znajdziemy też śruby na rozmiar 2, 2 i pół, 3, 4 lub 8 mm. Dlatego kompletując narzędzia do domowego warsztatu rowerowego najlepiej kupić komplet kluczy imbusowych. Popularne są też klucze w formie scyzoryka (zdj. powyżej), które choć są mniej wygodne, zajmują mniej miejsca i łatwiej je mieć zawsze przy sobie.

Uwaga na tanie klucze imbusowe - zrobione ze słabej stali potrafią giąć się lub ukręcać, a przy okazji często niszczą także łby odkręcanych nimi śrub. W przypadku imbusów nie warto oszczędzać. Dobry zestaw kluczy ze stali chromowo-wanadowej, choć droższy, będzie służył nam o wiele dłużej i tym samym jego zakup może okazać się bardziej opłacalny ekonomicznie niż oszczędzanie i kupno kluczy najtańszych.

Klucze płaskie

O ile w nowych rowerach śrub na klucze płaskie ubywa, o tyle w konstrukcjach starszych to właśnie klucze płaskie są podstawowym narzędziem pracy przy pojeździe. Najczęściej używane w rowerach rozmiary kluczy to 8, 10, 13, 15, 17 mm. W starszych jednośladach możemy znaleźć też śruby na klucze 9, 11, 12, 14, 24 i 32mm.

Z racji tego, że do roweru potrzeba zwykle kilku rozmiarów kluczy płaskich, najlepiej jest kupić cały komplet kluczy. Dobrze jest kupować klucze płasko-oczkowe, które są bardziej praktyczne w codziennym użytkowaniu i mniej niszczą śruby.

Klucze w rozmiarach 10, 13, 15 i 17mm do niektórych napraw potrzebne są aż dwa, więc warto kupić od razu po dwie sztuki.

Dobrym pomysłem jest też posiadanie dodatkowo jednego klucza nastawnego. Nie zastąpi on kluczy płaskich i w wiele zakątków roweru nie da się nim dotrzeć, ale w niektórych przypadkach bywa niezastąpiony.

Wkrętaki

Kolejnymi przydatnymi przy naprawie roweru narzędziami są wkrętaki. Większość akcesoriów (np. lampki, dzwonki) do roweru montuje się właśnie z wykorzystaniem śrub przykręcanych wkrętakami. Także niektóre śruby hamulców, przerzutek i manetek wymagają wkrętaka.

Najczęściej używane obecnie są wkrętaki krzyżakowe, które warto mieć w 3 rozmiarach (zwłaszcza, że przydają się nie tylko przy rowerze). Nie jest złym pomysłem posiadanie także dwóch lub trzech wkrętaków płaskich, które oprócz odkręcania śrub w starszych rowerach mogą służyć do podważania różnych rzeczy, czy innych czynności warsztatowych.

Dobrym pomysłem jest zakup wkrętaków z namagnesowaną końcówką. Dzięki temu wykręcane śrubki nie będą spadać z wkrętaka i gubić się w zakamarkach naszego domowego warsztatu.

Inne przydatne narzędzia

Do podstawowego zestawu narzędzi każdego cyklisty powinien należeć też niewielki młotek, kombinerki i nóż, Przydać mogą się też cążki do przycinania linek i pancerzy (do tych drugich sprzedaje się cążki dedykowane, o półokrągłych ostrzach).

Czasem - bardzo rzadko - przydaje się też pilnik do metalu, brzeszczot do cięcia stali, wiertarka z wiertłami do stali, gwintowniki, a także inne narzędzia. Są to jednak na tyle rzadkie przypadki, że zwykle nie ma sensu zaopatrywać się w te narzędzia dopóki naprawdę ich nie potrzebujemy.

Narzędzia typowo rowerowe

Łyżkami kawałek po kawałku wyjmujemy oponę z obręczy. fot. Rafał Muszczynko

Oprócz zwykłych narzędzi, do niektórych napraw rowerów konieczne są też narzędzia dedykowane wyłącznie lub głównie do naprawy rowerów.

Najpopularniejszymi z tego typu narzędzi są łyżki do opon (na zdjęciu) i imadełko do skuwania i rozkuwania łańcucha. Choć teoretycznie można sobie poradzić bez nich, ich niska cena i użyteczność sprawiają, że każdy rowerzysta powinien je mieć w swoim domowym warsztacie.

Do centrowania kół przydać się może klucz do szprych. Ponieważ nyple (nakrętki szprych) występują w kilku rozmiarach, najlepiej kupić klucz uniwersalny, posiadający wycięcia, w które pasują różnej wielkości nyple. Cena takiego klucza to zaledwie kilka-kilkanaście złotych.

Oczywiście każdy rowerzysta potrzebuje także pompki dostosowanej do rodzaju wentyli, które posiada w kołach swojego roweru. Na szczęście istnieją pompki uniwersalne, pasujące do każdego rodzaju wentyli - właśnie taką pompkę najlepiej jest kupić. Można także kupić przejściówkę pozwalającą pompować koła pompkami niedostosowanymi do danego rodzaju wentyla.

Narzędzia specjalistyczne

Te dedykowane są dla wszystkich rowerów, tylko dla sprzętu danej marki, typu lub nawet wyłącznie dla jednego modelu roweru.

Idealnym przykładem są klucze do kaset i baciki, których używa się tylko w rowerach z zewnętrznymi przerzutkami. Także klucze do demontażu suportu, korb i tarcz mechanizmu korbowego (popularnie: blatów) wymagają różnych specjalnych kluczy i ściągaczy - różnych zależnie od marki i rodzaju posiadanego sprzętu. Inne narzędzia potrzebne są do systemu ISIS, Octalink, a inne do korb Hollowtech, czy klasycznych korb "na kwadrat". Także różne rodzaje suportów wymagają różnych narzędzi.

Hamulce tarczowe lub hydrauliczne obręczowe mogą wymagać zestawu kluczy torx, sprzętu do odpowietrzania oraz klucza do kaset, który w systemie Shimano Center Lock służy także do odkręcania tarcz hamulcowych.

Także amortyzatory mogą wymagać specjalnych kluczy do serwisowania. Modele wykorzystujące powietrze wymagają też specjalnych pompek do amortyzatorów, które zdolne są do pompowania powietrza pod ciśnieniem nawet 20 atmosfer.

Wszystkie te nietypowe narzędzia łączy jednak kilka wspólnych cech. Po pierwsze, rzadko kiedy są potrzebne, gdyż naprawy z ich wykorzystaniem nie są dokonywane zbyt często. Po drugie, naprawy z ich użyciem bywają na tyle skomplikowane, że początkującym osobom raczej doradza się wykonanie ich w profesjonalnym serwisie rowerowym. Po trzecie, łatwo zorientować się, które narzędzia będą nam potrzebne po prostu oglądając w jakie części wyposażony jest nasz rower.

Jeżeli koniecznie chcemy więc posiadać te narzędzia - wystarczy poprosić o pomoc w ich doborze w sklepie rowerowym.

Czego nie warto kupować?

Serwisy, oprócz wymienionych wyżej narzędzi, posiadają też narzędzia typowo serwisowe - centrownicę pomagającą łatwiej wykonywać operację centrowania kół, wieszaki pozwalające wygodnie zamontować naprawiany rower, czy przyrządy do nabijania lub ściągania łożysk sterowych. Narzędzi tych zwykle nie opłaca się kupować do domu, gdyż wykorzystywane są bardzo, bardzo rzadko.

Do dokręcania niektórych śrub wymagany jest określony moment obrotowy. Dlatego bardziej profesjonalne serwisy wykorzystują specjalne klucze dynamometryczne, które pozwalają nie dokręcać za mocno śrub w miejscach, w których może to być tak samo niebezpieczne jak dokręcenie ich zbyt lekko. Klucze dynamometryczne są bardzo drogie, kosztować mogą od kilkuset złotych wzwyż, a zwykle wymagają jeszcze dokupienia kompletu końcówek (nasadek). Takie klucze można jednak zastąpić znajomością praw fizyki i odrobiną samodzielnych obliczeń - stosując odpowiedniej długości dźwignię i niewielkie wagi do pomiaru siły jaką przykładamy na dźwignie, można odpowiednio wyliczyć moment obrotowy z jakim dokręcamy śrubę. Nie jest to metoda szybka i na dłuższą metę męczy, ale ilość śrub, które w rowerze wymagają ściśle określonego momentu obrotowego, nie jest wcale taka duża, by zakup klucza dynamometrycznego do pojedynczego roweru był opłacalny. Z drugiej strony: Kto bogatemu zabroni?

Rafał Muszczynko